Një plan i ri i administratës Trump për t’i dhënë fund luftës në Ukrainë parashikon që Kievi t’i lëshojë territor Rusisë, njohjen “de facto” të Krimesë dhe territoreve të tjera ukrainase të marra me forcë nga Kremlini si ruse dhe kufizime në madhësinë e ushtrisë së Ukrainës, sipas një drafti të planit që CNN dhe mediat e tjera botërore raportojnë se e kanë parë.
Shumë nga idetë e paraqitura në planin 28-pikësh janë refuzuar në negociatat e mëparshme nga Ukraina dhe zyrtarët evropianë dhe do të shiheshin si lëshime ndaj Rusisë.
Projektpropozimi me 28 pika i administratës Trump për t’i dhënë fund përfundimisht pushtimit rus në Ukrainë do të kërkonte që qeveria e Presidentit ukrainas Volodymyr Zelenskyy të bënte lëshime të rëndësishme – por gjithashtu përfshin garanci sigurie në stilin e NATO-s për Ukrainën, sipas një zyrtari të lartë amerikan, raporton Cnn, transmeton në shqip gazeta KFVA.
Plani, i cili është ende një draft dhe mund të ndryshojë, u prezantua në Kiev gjatë së enjtes.
Plani u hartua nga i dërguari i Trump, Steve Witkoff, me kontributin e Sekretarit të Shtetit Marco Rubio, sekretarit të shtypit të Shtëpisë së Bardhë dhe një zyrtari të lartë të administratës amerikane, u bë e ditur dje.
Çfarë përmban drafti?
Ngjashëm me armëpushimin në Gaza, drafti përshkruan zbatimin e planit si “të monitoruar dhe të garantuar nga Këshilli i Paqes, i kryesuar nga Presidenti Donald J. Trump”.
“Sanksionet do të vendosen për shkelje”, thuhet në të.
Plani do të njihte Krimenë, Luhanskun dhe Donetskun “si de facto ruse, përfshirë edhe nga Shtetet e Bashkuara”. Kjo do të shënonte një përmbysje të politikës së gjatë të SHBA-së për të njohur integritetin territorial të Ukrainës dhe për të mos njohur ndryshimet me forcë në territor.
Plani thotë se Kherson dhe Zaporizhzhia do të ngrihen përgjatë vijës së kontaktit, “që do të thotë njohje de facto përgjatë vijës së kontaktit”.
“Rusia do të heqë dorë nga territoret e tjera të dakorduara që kontrollon jashtë pesë rajoneve”, thuhet në të.
Plani kërkon që forcat ukrainase të tërhiqen nga pjesët e Donetskut që ato aktualisht kontrollojnë, “dhe kjo zonë tërheqjeje do të konsiderohet një zonë neutrale e demilitarizuar, e njohur ndërkombëtarisht si territor që i përket Federatës Ruse”.
Plani po ashtu thotë se forcat ruse nuk do të hyjnë në zonën e demilitarizuar. Të dy vendet do të angazhohen të mos ndryshojnë marrëveshjet territoriale të dakorduara me forcë, përndryshe garancitë e sigurisë nuk do të zbatohen.
Garancitë e sigurisë, të cilat plani thotë se do t’i marrë Ukraina, nuk janë të detajuara në draft. Megjithatë, ai vëren se SHBA-të do të marrin kompensim për garancinë e tyre.
Nëse Rusia pushton Ukrainën, “përveç një përgjigjeje ushtarake vendimtare dhe të koordinuar, të gjitha sanksionet globale do të rivendosen, njohja e territorit të ri dhe të gjitha përfitimet e tjera të kësaj marrëveshjeje do të revokohen”, thuhet në draft.
“Nëse Ukraina lëshon një raketë në Moskë ose Shën Petersburg pa shkak, garancia e sigurisë do të konsiderohet e pavlefshme”, thuhet tutje.
Drafti i planit përfshin një angazhim se Ukraina nuk do t’i bashkohet NATO-s, se NATO nuk do të stacionojë trupa në Ukrainë dhe se avionët luftarakë evropianë do të stacionohen në Poloni.
Ai kufizon madhësinë e forcave të armatosura ukrainase në 600,000 personel. Ai gjithashtu bën thirrje për zgjedhje ukrainase brenda 100 ditëve.
Drafti kërkon krijimin e një grupi të përbashkët pune SHBA-Rusi për çështjet e sigurisë, i cili do të krijohet për të promovuar dhe siguruar pajtueshmërinë me të gjitha dispozitat e kësaj marrëveshjeje.
Ai përshkruan një kthim të Rusisë në bashkësinë globale, duke përfshirë heqjen e sanksioneve, ftesën për t’u ribashkuar me G8-ën dhe riintegrimin e saj në ekonominë globale.
Plani do të shihte që “të gjitha palët” në luftë “të merrnin amnisti të plotë për veprimet e tyre gjatë luftës dhe të bien dakord të mos bënin asnjë pretendim ose të shqyrtonin asnjë ankesë në të ardhmen”.
Presidenti rus Vladimir Putin kërkohet nga Gjykata Ndërkombëtare Penale për krimin e deportimit me forcë të fëmijëve ukrainas. Plani kërkon kthimin e “të gjithë të burgosurve civilë dhe pengjeve”, përfshirë fëmijët, dhe shkëmbimin e të gjithë të burgosurve të luftës dhe trupave.
Drafti kërkon që Centrali Bërthamor i Zaporizhzhisë “të nisë nën mbikëqyrjen e IAEA-s, dhe energjia elektrike e prodhuar do të shpërndahet në mënyrë të barabartë midis Rusisë dhe Ukrainës”.
Plani i plotë, sipas një drafti të siguruar nga ABC News:
1. Sovraniteti i Ukrainës do të konfirmohet.
2. Një marrëveshje gjithëpërfshirëse mos-agresioni do të arrihet midis Rusisë, Ukrainës dhe Evropës. Të gjitha paqartësitë e 30 viteve të fundit do të konsiderohen të zgjidhura.
3. Parashikohet që Rusia të mos pushtojë vendet fqinje dhe NATO të mos zgjerohet më tej.
4. Një dialog do të zhvillohet midis Rusisë dhe NATO-s, i ndërmjetësuar nga Shtetet e Bashkuara, për të zgjidhur të gjitha çështjet e sigurisë dhe për të krijuar kushte për de-përshkallëzim në mënyrë që të sigurohet siguria globale dhe të rriten mundësitë për bashkëpunim dhe zhvillim ekonomik të ardhshëm.
5. Ukraina do të marrë garanci të besueshme sigurie.
6. Madhësia e Forcave të Armatosura të Ukrainës do të kufizohet në 600,000 personel.
7. Ukraina pranon të përfshijë në kushtetutën e saj se nuk do t’i bashkohet NATO-s, dhe NATO pranon të përfshijë në statutin e saj një dispozitë që Ukraina nuk do të pranohet në të ardhmen.
8. NATO pranon të mos vendosë trupa në Ukrainë.
9. Avionë luftarakë evropianë do të vendosen në Poloni.
10. Garancia e SHBA-së:
— SHBA do të marrë kompensim për garancinë;
— Nëse Ukraina pushton Rusinë, ajo do të humbasë garancinë;
— Nëse Rusia pushton Ukrainën, përveç një përgjigjeje ushtarake vendimtare dhe të koordinuar, të gjitha sanksionet globale do të rivendosen, njohja e territorit të ri dhe të gjitha përfitimet e tjera të kësaj marrëveshjeje do të revokohen;
— Nëse Ukraina lëshon një raketë drejt Moskës ose Shën Petersburgut pa shkak, garancia e sigurisë do të konsiderohet e pavlefshme.
11. Ukraina është e pranueshme për anëtarësim në BE dhe do të marrë akses të përkohshëm preferencial në tregun evropian ndërsa shqyrtohet kjo çështje.
12. Një paketë e fuqishme globale masash për rindërtimin e Ukrainës, duke përfshirë, por pa u kufizuar në:
— Krijimin e një Fondi të Zhvillimit të Ukrainës për të investuar në industri me rritje të shpejtë, duke përfshirë teknologjinë, qendrat e të dhënave dhe inteligjencën artificiale.
— Shtetet e Bashkuara do të bashkëpunojnë me Ukrainën për të rindërtuar, zhvilluar, modernizuar dhe operuar së bashku infrastrukturën e gazit të Ukrainës, duke përfshirë tubacionet dhe kapacitetet e magazinimit.
— Përpjekje të përbashkëta për rehabilitimin e zonave të prekura nga lufta për rikthimin, rindërtimin dhe modernizimin e qyteteve dhe zonave të banuara.
— Zhvillim të infrastrukturës.
— Nxjerrjen e mineraleve dhe burimeve natyrore.
— Banka Botërore do të zhvillojë një paketë të veçantë financimi për të përshpejtuar këto përpjekje.
13. Rusia do të rintegrohet në ekonominë globale:
— Heqja e sanksioneve do të diskutohet dhe bihet dakord në faza dhe rast pas rasti.
— Shtetet e Bashkuara do të nënshkruajnë një marrëveshje afatgjatë bashkëpunimi ekonomik për zhvillim të ndërsjellë në fushat e energjisë, burimeve natyrore, infrastrukturës, inteligjencës artificiale, qendrave të të dhënave, projekteve të nxjerrjes së metaleve të rralla në Arktik dhe mundësive të tjera korporative që sjellin përfitime të ndërsjella.
— Rusia do të ftohet të ribashkohet me G8.
14. Fondet e ngrira do të përdoren si vijon:
— 100 miliardë dollarë nga asetet e ngrira ruse do të investohen në përpjekjet e udhëhequra nga SHBA për të rindërtuar dhe investuar në Ukrainë;
— SHBA do të marrë 50% të fitimeve nga ky ndërmarrje. Evropa do të shtojë 100 miliardë dollarë për të rritur shumën e investimeve të disponueshme për rindërtimin e Ukrainës. Fondet evropiane të ngrira do të zhbllokohen. Pjesa e mbetur e fondeve të ngrira ruse do të investohet në një mjet të veçantë investimi SHBA-Rusi që do të zbatojë projekte të përbashkëta në fusha specifike. Ky fond do të synojë forcimin e marrëdhënieve dhe rritjen e interesave të përbashkëta për të krijuar një nxitje të fortë për të mos u kthyer në konflikt.
15. Një grup pune i përbashkët amerikano-rus për çështjet e sigurisë do të krijohet për të promovuar dhe siguruar pajtueshmërinë me të gjitha dispozitat e kësaj marrëveshjeje.
16. Rusia do të përfshijë në ligj politikën e saj të mos-agresionit ndaj Evropës dhe Ukrainës.
17. Shtetet e Bashkuara dhe Rusia do të bien dakord të zgjasin vlefshmërinë e traktateve për mos-përhapjen dhe kontrollin e armëve bërthamore, përfshirë Traktatin START I.
18. Ukraina pranon të jetë një shtet jo-bërthamor në përputhje me Traktatin për Mos-Përhapjen e Armëve Bërthamore.
19. Termocentrali Bërthamor i Zaporizhzhias do të vihet në funksion nën mbikëqyrjen e IAEA-s, dhe energjia elektrike e prodhuar do të shpërndahet në mënyrë të barabartë midis Rusisë dhe Ukrainës — 50:50.
20. Të dy vendet angazhohen të zbatojnë programe edukative në shkolla dhe shoqëri për të promovuar mirëkuptimin dhe tolerancën e kulturave të ndryshme dhe për të eliminuar racizmin dhe paragjykimet:
— Ukraina do të miratojë rregullat e BE-së për tolerancën fetare dhe mbrojtjen e pakicave gjuhësore.
— Të dy vendet do të bien dakord të heqin të gjitha masat diskriminuese dhe të garantojnë të drejtat e mediave dhe arsimit ukrainas dhe rus.
— E gjithë ideologjia dhe aktivitetet naziste duhet të refuzohen dhe ndalohen.
21. Territoret:
— Krimea, Luhanski dhe Donetsku do të njihen si de facto ruse, përfshirë nga Shtetet e Bashkuara.
— Khersoni dhe Zaporizhzhia do të jenë përgjatë vijës së kontaktit, që do të thotë njohje de facto përgjatë vijës së kontaktit.
— Rusia do të heqë dorë nga territoret e tjera të dakorduara që ajo kontrollon jashtë pesë rajoneve.
— Forcat ukrainase do të tërhiqen nga pjesa e Oblastit të Donetskut që kontrollojnë aktualisht, dhe kjo zonë tërheqjeje do të konsiderohet një zonë neutrale e demilitarizuar, e njohur ndërkombëtarisht si territor që i përket Federatës Ruse. Forcat ruse nuk do të hyjnë në këtë zonë të demilitarizuar.
22. Pas arritjes së ujdisë për marrëveshjet territoriale të ardhshme, si Federata Ruse ashtu edhe Ukraina angazhohen të mos ndryshojnë këto marrëveshje me forcë. Çdo garanci sigurie nuk do të zbatohet në rast të shkeljes së këtij angazhimi.
23. Rusia nuk do të pengojë Ukrainën të përdorë lumin Dnieper për aktivitete tregtare, dhe do të arrihen marrëveshje për transportin e lirë të grurit nëpër Detin e Zi.
24. Një komitet humanitar do të krijohet për të zgjidhur çështjet e pazgjidhura:
— Të gjithë të burgosurit dhe trupat e mbetura do të shkëmbehen mbi bazën “të gjithë për të gjithë”.
— Të gjithë civilët e ndaluar dhe pengjet do të kthehen, përfshirë fëmijët.
— Do të zbatohet një program ribashkimi familjar.
— Do të merren masa për të lehtësuar vuajtjet e viktimave të konfliktit.
25. Ukraina do të mbajë zgjedhje brenda 100 ditësh.
26. Të gjitha palët e përfshira në këtë konflikt do të marrin amnisti të plotë për veprimet e tyre gjatë luftës dhe bien dakord të mos bëjnë pretendime apo të shqyrtojnë ankesa në të ardhmen.
27. Kjo marrëveshje do të jetë ligjërisht e detyrueshme. Zbatimi i saj do të monitorohet dhe garantohet nga Këshilli i Paqes, i kryesuar nga Presidenti Donald J. Trump. Sanksione do të vendosen për shkeljet.
28. Pasi të gjitha palët të bien dakord për këtë memorandum, armëpushimi do të hyjë në fuqi menjëherë pasi të dyja palët të tërhiqen në pikat e dakorduara për të filluar zbatimin e marrëveshjes.