Zakonisht shfaqet si një gungë ose fryrje në duar, këmbë, legen apo kraharor. Sarkoma e Ewing-ut më së shpeshti përhapet në mushkëri dhe në kocka të tjera
Sarkoma e Ewing-ut është një tumor i rrallë, por agresiv dhe malinj që prek kockat ose indet e buta, duke prekur më shpesh kockat e këmbëve dhe të legenit. Më së shpeshti shfaqet te fëmijët, adoleshentët dhe të rinjtë.
Kjo sarkomë përfaqëson një grup tumoresh të rralla malinje të kockave (kancer i kockave) dhe indeve të buta, duke përfshirë muskujt, tendinat dhe ligamentet. Klinikisht shfaqet me dhimbje në kockën e prekur, ënjtje lokale dhe gunga që mund të jenë të ngrohta në prekje.
Tumoret shpesh zhvillohen gjatë pubertetit, periudhë e rritjes së shpejtë të kockave. Më së shpeshti prek fëmijët e moshës 10–20 vjeç, ndërsa diagnoza zakonisht vendoset rreth moshës 15 vjeç.
Megjithatë, sëmundja mund të shfaqet edhe te fëmijët më të vegjël, si edhe te të rriturit në fund të të 20-ave dhe në fillim të të 30-ave, transmeton Telegrafi.
Llojet e sarkomës së Ewing-ut
Ekzistojnë tre lloje të sarkomës së Ewing-ut:
• Sarkoma e Ewing-ut e kockave – forma më e shpeshtë, prek drejtpërdrejt kockën.
• Tumori ekstraosal i Ewing-ut (EOE) – zhvillohet në indet e buta që rrethojnë kockat, përfshirë muskujt, tendinat dhe ligamentet.
• Tumori periferik primitiv neuroektodermal (PPNET) – mund të formohet në kocka ose inde të buta dhe lidhet me të njëjtën linjë qelizore malinje si sarkoma e Ewing-ut.
Cilat pjesë të trupit prek sarkoma e Ewing-ut?
Sarkoma e Ewing-ut mund të shfaqet në zona të ndryshme të trupit, më së shpeshti në:
• legen
• brinjë
• shpatulla
• kofshë
• në kërcirin e këmbës
Edhe pse mund të prekë çdo kockë, zakonisht fillon në kockat e këmbëve dhe të legenit. Më rrallë nis në indet e buta të kraharorit, barkut, krahëve apo zonave të tjera.
Simptomat e sarkomës së Ewing-ut
Shenjat dhe simptomat zakonisht fillojnë në ose rreth kockës së prekur. Mund të shfaqet si një gungë ose fryrje në duar, këmbë, legen ose kraharor.
Simptoma të tjera mund të përfshijnë:
• Dhimbje në kockë që është e herëpashershme dhe shpesh përkeqësohet natën
• Ënjtje e indeve përreth kockës së prekur, e shoqëruar me dhimbje në prekje
• Gunga të prekshme afër sipërfaqes së lëkurës, që mund të jenë të ngrohta dhe të buta
• Temperaturë e vazhdueshme që nuk largohet
• Fraktura spontane (thyerje kockash) pa traumë paraprake
• Lodhje dhe humbje e pashpjegueshme e peshës, sidomos nëse tumori metastazon
Shkaqet e sarkomës së Ewing-ut
Sarkoma e Ewing-ut shkaktohet nga një mutacion gjenetik somatik që shfaqet pas lindjes. Më së shpeshti përfshin bashkimin e gjeneve EWSR1 dhe FLI1, duke krijuar një gjen hibrid që nxit ndarjen e pakontrolluar të qelizave dhe formimin e tumorit malinj.
Shkaku fillestar i mutacionit nuk është i njohur. Studimet nuk kanë gjetur lidhje me ekspozimin afatgjatë ndaj kancerogjenëve, pasi sëmundja prek kryesisht fëmijë dhe të rinj, të cilët zakonisht nuk janë ekspozuar gjatë ndaj substancave që shkaktojnë kancer.
Dy faktorët e rrezikut për sarkomën e Ewing-ut
Sipas Shoqatës Amerikane për Kancerin, faktorët kryesorë të rrezikut janë:
• Mosha – më e zakonshme te fëmijët dhe adoleshentët 10–20 vjeç
• Gjinia – shfaqet pak më shpesh te meshkujt se te femrat
Komplikimet e sarkomës së Ewing-ut
Komplikimet mund të përfshijnë:
• Rikthim të sëmundjes pas trajtimit
• Metastaza, sidomos në mushkëri dhe kocka të tjera
• Tumore të tjera malinje të pavarura
Pasojat e vona të trajtimit mund të shfaqen muaj ose vite më vonë dhe mund të prekin:
• Organet dhe indet
• Rritjen dhe zhvillimin
• Shëndetin mendor dhe humorin
• Funksionet njohëse (të menduarit, të nxënit, kujtesën)
• Aftësinë riprodhuese
Si diagnostikohet sarkoma e Ewing-ut?
Diagnoza përfshin ekzaminim fizik dhe vlerësim të detajuar të simptomave. Testet më të zakonshme janë:
• Testet imazherike: CT, MRI, PET dhe skaneri i kockave
• Biopsia: analizë mikroskopike e indit të prekur (me gjilpërë ose biopsi të palcës kockore)
• Analizat e gjakut: hemogram i plotë, LDH dhe analiza të tjera që vlerësojnë përhapjen e sëmundjes
Si trajtohet sarkoma e Ewing-ut?
Trajtimi zakonisht përfshin një kombinim të:
• Kimioterapisë – shpesh si trajtim fillestar për të zvogëluar tumorin
• Operacionit – për heqjen e tumorit pas kimioterapisë
• Radioterapisë – si terapi shtesë ose alternative
• Transplant autolog të qelizave burimore, në raste të zgjedhura kur tumori nuk ka prekur palcën
Disa pacientë mund të përfitojnë nga pjesëmarrja në studime klinike, të cilat testojnë trajtime të reja ose kombinime më efektive.
Kur duhet kërkuar ndihmë mjekësore?
Duhet të konsultoheni me mjekun nëse shfaqen:
• Efekte anësore të rënda nga trajtimi
• Dhimbje e pashpjegueshme që nuk largohet me analgjezikë
• Përkeqësim i simptomave ekzistuese ose paraqitje e simptomave të reja
Shkalla e mbijetesës në sarkomën e Ewing-ut
Sipas Shoqatës Amerikane për Kancerin:
• Tumor i lokalizuar: 81%
• Tumor rajonal (i përhapur në indet afër): 77%
• Tumor i avancuar / metastatik: 41%
Këto statistika janë vlerësime të përgjithshme dhe nuk parashikojnë ecurinë individuale të pacientit.
Si të mbështesni fëmijën tuaj
Diagnoza e kancerit është e vështirë në çdo moshë, por veçanërisht te sarkoma e Ewing-ut, e cila prek më shpesh moshat 10–20 vjeç. Trajtimi mund të shkaktojë ankth tek pacienti dhe frikë apo pasiguri tek prindërit.
Nevojat e një fëmije me këtë diagnozë ndryshojnë gjatë procesit të trajtimit dhe rikuperimit. Puberteti mund ta bëjë këtë periudhë edhe më të vështirë, duke ndikuar në vetëbesim dhe emocione.
Prindërit dhe kujdestarët duhet të tregojnë durim dhe mirëkuptim – si ndaj fëmijës, ashtu edhe ndaj vetes. Nëse ndihen të mbingarkuar, ekipi onkologjik mund të ofrojë mbështetje, këshillim dhe informacione të personalizuara.