Intervistë ekskluzive e KFVA me ish-të burgosurin Isa Topallaj, një nga dëshmitarët më të rëndësishëm të dhunës dhe masakrës që ndodhi në burgun famëkeq të Dubravës në maj 1999.

KFVA: Isa, na trego si ndodhi që përfundove në burgun e Dubravës dhe si ishte ai fillim?

Isa Topallaj: Ishte një kohë e errët, prilli i vitit 1999. Ushtria serbe po mbyllte çdo rrugë dhe nuk kursente asnjë familje shqiptare në fshatin tonë. Një mëngjes, ndërsa po mblidheshim për punë në tokë, erdhën papritur ushtarët dhe policët serbë. Më lidhën duart dhe më futën në një furgon të blinduar së bashku me disa burra të tjerë nga fshati. Ishim të trembur, por asnjë nga ne nuk dinte se çfarë po na priste. U çuan me forcë në burgun e Dubravës. Arritja në burg ishte si të hynim në ferr.

KFVA: Si ishin kushtet në burg, si e përjetuat jetën aty?

Isa: Qelitë ishin të vogla, me mure të lagura dhe erë të rëndë, pa dritë natyrale. Në një qeli përfshiheshim 10-15 veta, të lidhur me duar dhe të sëmurë nga uria dhe të ftohti. Ushqimi ishte i mjerueshëm, na jepnin vetëm një gotë ujë dhe pak bukë të thatë në ditë. Mënyra e trajtimit ishte brutale. Gardianët përdornin shkopinj dhe mjete të tjera për të na rrahur në çdo gabim, edhe nëse flisnim apo thjesht lëviznim pa leje. Shumë prej nesh pësonin lëndime të rënda.

KFVA: A mund të na tregoni për torturat dhe dhunën fizike?

Isa: Torturat ishin pjesë e përditshme. Një ditë më lidhën duart pas shpinës dhe filluan të më rrihnin me shkopin kudo në trup. Më dhimbte çdo frymëmarrje, por nuk isha vetëm unë; shokët e mi vuanin po aq shumë. Na fyenin duke na quajtur “terroristë”, “armiq të Serbisë”. Dhuna psikologjike ishte po aq e rëndë sa ajo fizike. Na ndalonin të flisnim me njëri-tjetrin dhe na kërcënonin se do të vrisnin familjet tona nëse nuk bashkëpunonim.

KFVA: Po marrëdhëniet me familjen? A keni pasur mundësi të komunikoni me ta?

Isa: Jo, komunikimi ishte zero. Më kujtohet si sot lotët e nënës sime, kur u kthye në fshat pa lajmin tim. Familja ime më kërkonte çdo ditë, por unë nuk kisha asnjë lajm nga ata. Pas disa muajsh, mora vesh që shumë prej tyre ishin larguar nga shtëpitë, disa u vranë. Pas lirimit të burgut, gjetëm shtëpinë tonë të djegur dhe më shumë se gjysmën e familjes të vrarë ose të zhdukur. Ishte një dhimbje që s’mund ta shpjegoja me fjalë.

KFVA: Më tregoni detajet e masakrës së 22 Majit në burgun e Dubravës. Si ndodhi dhe si përjetuat atë?

Isa: Në mëngjesin e 22 Majit, na nxorën me forcë nga qelitë dhe na shtynë në oborrin e burgut. Ishte një ditë e ftohtë, por atmosfera ishte e tensionuar dhe e tmerrshme. Papritmas filluan të qëllojnë me armë pa asnjë paralajmërim. Disa ranë menjëherë, disa u përpoqën të shpëtonin, por gardianët qëllonin gjithandej. Unë qëndrova i palëvizur, duke bërë sikur isha i vdekur, me plumba që fluturuan pranë meje. Dëgjoja britma dhe plumba që godisnin njerëz të tjerë. Shokët e mi ranë si trungje të thyer. Ishte një masakër e planifikuar për të na shfarosur. Ata donin të na zhdukën, por unë falë Zotit mbijetova.

KFVA: Pas gjithë kësaj dhune dhe torturash, si vazhdoi jeta juaj?

Isa: Pas lirimit, nuk kisha më asgjë. Shtëpia ishte shkatërruar, familja e copëtuar, dhe unë i mbetur pa fuqi. Por nuk u dorëzova. Fillova të angazhohem në shoqëri civile, të ndihmoj viktimat dhe të tregoj botës për atë çfarë ndodhi. Dhimbjet janë të thella, por ato nuk mund të më ndalojnë të kërkoj drejtësi. Lufta nuk përfundoi me armët, ajo vazhdon në betejën për të vërtetën.

KFVA: Çfarë mesazhi do t’i jepje breznive të reja?

Isa: Ata duhet të mësojnë nga kjo histori dhe të ruajnë paqen si thesarin më të çmuar. Lufta na la plagë të pashëruara, por ne duhet të ndërtojmë urat e shpresës dhe respektit. Kujtoj secilin që ra në atë burg me nderim dhe lutem që të mos përsëritet kurrë një tmerr i tillë. Liria nuk është vetëm një fjalë, por një betejë e përhershme për dinjitet dhe drejtësi.

KFVA: Faleminderit Isa për këtë rrëfim kaq të ndjerë dhe me shumë detaje që na ndihmon të kuptojmë realitetin e asaj kohe.

Ky rrëfim i Isa Topallajt paraqet një dëshmi të gjallë të dhimbjes dhe tmerrit të luftës në Kosovë, duke shfaqur jo vetëm dhunën makabre në burgun e Dubravës, por edhe plagët që mbeti në shpirtin e atyre që mbijetuan dhe të familjeve të tyre. Ai është një thirrje për drejtësi, përkujtim dhe për të mos harruar kurrë se çfarë do të thotë të humbasësh gjithçka për lirinë.

Ky rrëfim është një dokument autentik i vuajtjeve njerëzore, por edhe i shpresës dhe qëndrueshmërisë përmes luftës dhe paqes së ardhshme. Isa Topallaj dhe familja e tij janë dëshmi e gjallë e vuajtjes dhe përkushtimit për të mos lejuar kurrë më ngjarje të tilla.