Katër grupet e qendrës së Parlamentit Europian do t’i kërkojnë Presidentes së Komisionit Ursula von der Leyen të bëjë ndryshime të mëdha në planin e saj për buxhetin e ardhshëm shtatëvjeçar të BE-së, sipas draftit të një letre të parë nga POLITICO.

Në një përshkallëzim të tensioneve midis politikanëve në të gjithë spektrin kryesor dhe kreut të ekzekutivit të bllokut, grupet do të kërcënojnë të hedhin poshtë një pjesë kyçe të buxhetit 2028-2034 nëse nuk përmbushen kushtet e tyre.

Drafti i letrës, i cili është ende duke u finalizuar, i kërkon Komisionit të rishikojë propozimin e tij, të publikuar në korrik, për të përmbushur pikëpamjet e Partisë Popullore Evropiane (PPE) të qendrës së djathtë të von der Leyen, Socialistëve dhe Demokratëve të qendrës së majtë (S&D), grupit liberal Renew Europe dhe të Gjelbërve. Ky kuartet formon shumicën në Parlamentin Evropian, i cili duhet të miratojë buxhetin.

Ligjvënësit kundërshtojnë “planet kombëtare” të Komisionit, një ide për të bashkuar fondet për fermerët dhe rajonet — të cilat përbëjnë rreth gjysmën e buxhetit të përgjithshëm të BE-së, me vlerë 1.8 trilion euro — në fonde të vetme të menaxhuara nga 27 qeveritë e bllokut. Ky është një ndryshim nga sistemi aktual, ku rajonet luajnë një rol vendimtar në menaxhimin e financimit.

“Meqenëse propozimi aktual mbi [planet kombëtare] nuk i merr në konsideratë kërkesat tona kryesore, ai nuk mund të përbëjë një bazë për negociata”, thuhet në draft. “Prandaj, ne mezi presim të shohim kërkesat tona kryesore të pasqyruara në mënyrë kuptimplote në një propozim të ndryshuar të Komisionit Evropian, i cili do të lejonte që negociatat me Parlamentin Evropian të ecin përpara.”

Letra është hartuar për të rritur presionin mbi ekzekutivin e BE-së për të bërë lëshime pas javësh negociatash të bllokuara. Nëse nuk arrihet një marrëveshje, katër grupet politike do të paraqesin një rezolutë që hedh poshtë pjesën e planeve kombëtare të buxhetit në seancën e plotë plenare të Parlamentit që fillon më 12 nëntor.

Zhvillimi rural

Komisioni argumenton se ky model do t’u lejojë qeverive të shpenzojnë paratë e BE-së sipas nevojave të tyre specifike, dhe do të krijojë një lidhje më të fortë midis pagesave dhe reformave ekonomike të qeverive.

Por ligjvënësit thonë se plani do të zgjeronte pushtetin e qeverive qendrore në kurriz të rajoneve, të cilat tradicionalisht kanë luajtur një rol kyç në menaxhimin e fondeve të BE-së.

Një nga kërkesat më të rëndësishme nga grupet politike është që Komisioni të ndajë fonde specifike për zhvillimin rural dhe të gjitha rajonet — diçka që nuk është përfshirë në propozimin aktual të buxhetit.

Eurodeputetët po i bëjnë thirrje gjithashtu ekzekutivit të BE-së që të rishikojë modelin e saj të reformave me para në dorë, i cili, sipas tyre, krijon një “deficit të natyrshëm demokratik”. Parlamenti gjithashtu dëshiron më shumë pushtet për të vendosur dhe shqyrtuar se si ndahet financimi publik i BE-së gjatë periudhës shtatëvjeçare.

Grupet politike kanë rënë dakord këtë muaj që të shtojnë një debat mbi arkitekturën e buxhetit afatgjatë të BE-së, i njohur si Korniza Financiare Shumëvjeçare, në seancën e plotë të Parlamentit më 12 nëntor.

Kjo datë shënon gjithashtu afatin e fundit për Parlamentin dhe Komisionin për të rënë dakord mbi ndryshimet në planet kombëtare.

Socialistët dhe liberalët kishin thënë tashmë se ishin gati të refuzonin propozimin e buxhetit të BE-së, por PPE-ja nuk e kishte konfirmuar ende se do ta bënte zyrtarisht këtë, pavarësisht se shumë prej ligjvënësve të saj në javët e fundit treguan se kjo ishte e mundshme. 

Larg Parlamentit, qeveritë e BE-së aktualisht po negociojnë mbi propozimin e buxhetit në diskutime që pritet të zgjasin deri në fillim të vitit 2027. Në atë pikë, Parlamenti do të negociojë planin e shpenzimeve me kryeqytetet kombëtare dhe do ta votojë atë përpara se të hyjë në fuqi në vitin 2028.