Pas një pritjeje të gjatë, drita e fundit jeshile ka mbërritur: Kina dhe Rusia kanë nënshkruar një marrëveshje për ndërtimin e gazsjellësit të ri “Power of Siberia 2” (Fuqia e Siberisë 2).
Njoftimi erdhi në margjinat e takimit të zgjeruar dypalësh midis Xi Jinping dhe Vladimir Putin, të mbajtur në Pekin, pasi të dy udhëheqësit propozuan riformësimin e qeverisjes globale gjatë samitit të SCO-së (Organizatës së Bashkëpunimit të Shangait) në Tianjin disa ditë më parë.
Gjigandi rus i energjisë Gazprom njoftoi se kishte nënshkruar një memorandum ligjërisht të detyrueshëm për ndërtimin e infrastrukturës thelbësore të energjisë dhe gazsjellësit tranzit “Soyuz Vostok” përmes Mongolisë.
Rusia aktualisht furnizon me gaz Kinën nëpërmjet një tubacioni tjetër, “Power of Siberia” origjinale, me një kapacitet transporti prej 38 miliardë metrash kub në vit. Ka edhe disa të reja këtu.
“Ne kemi rënë dakord me CNPC-në (Korporata Kombëtare e Naftës e Kinës) për të rritur kapacitetin e pompimit nëpërmjet ‘Power of Siberia 1’ nga 38 në 44 miliardë metra kub në vit”, njoftoi Alexei Miller, CEO i “Gazprom”.
Nga viti 2027, e ashtuquajtura rrugë e Lindjes së Largët pritet gjithashtu të rrisë rrjedhat vjetore ruse në Kinë me 10 miliardë metra kub të tjerë.
Por “Power of Siberia 2” është ndryshimi i vërtetë i lojës. Sipas planeve fillestare, tubacioni i ri pritet të furnizojë 50 miliardë metra kub gaz në Kinë në vit. Kjo shifër e madhe pritet të arrihet duke përdorur rezervat që, para luftës në Ukrainë, ishin të destinuara kryesisht për klientët evropianë.
Putin kishte kërkuar një marrëveshje përfundimtare për disa vite, pasi tubacioni ishte diskutuar me bujë të madhe në takimin famëkeq të shkurtit 2022 në Pekin, kur Xi hapi Lojërat Olimpike Dimërore vetëm disa javë pas pushtimit të Ukrainës nga Rusia.
Ky ishte samiti ku u shpik fraza “miqësi e pakufishme“, një frazë që Pekini e hodhi poshtë shpejt, i cili që atëherë nuk e ka përsëritur ose përfshirë kurrë në dokumentet zyrtare.
Edhe Mongolia, vendi që do të presë segmentin më të gjatë të rrugës, kishte planifikuar të fillonte ndërtimin në fillim të vitit 2024. Megjithatë, verën e kaluar, ajo nuk e përfshiu tubacionin “Fuqia e Siberisë 2” në planin e saj të zhvillimit për periudhën 2024-2028.
Që atëherë, ky tubacion është përmendur në çdo samit dypalësh midis Putinit dhe presidentit kinez Xi Jinping. Por ndërtimi nuk ka filluar kurrë dhe as nuk u nënshkrua një marrëveshje përfundimtare, madje as gjatë vizitës së Xi në Moskë për Ditën e Fitores majin e kaluar.
Ngadalësimi thuhet se u shkaktua nga një mosmarrëveshje për kostot. Kina kishte dashur që “Gazprom” të ofronte çmime të ngjashme me ato në tregun vendas rus, një propozim që u konsiderua i paqëndrueshëm.
Pekini gjithashtu ka vazhduar negociatat për tubacionet e gazit me Turkmenistanin dhe Kazakistanin, të cilat disa i konsideruan si projekte alternative, por që, nëse do të zbatoheshin, në fakt do të rezultonin shtesë.
Ndjesia ishte se Xi nuk kishte nxitim për dy arsye. Së pari, ai preferonte të diversifikonte burimet e furnizimit me energji. Së dyti, ai donte të shfrytëzonte pozicionin e tij më të fortë negociues për të siguruar kushte më të mira.
Përshpejtimi nuk ishte i garantuar, por është vërtet një zhvillim me implikime të gjera.
Për Rusinë, tubacioni i ri është një garanci për të zbutur ndikimin e eksporteve të humbura të gazit në Evropë. Për Kinën, është një mënyrë për ta lidhur më tej Putinin dhe për të shtypur që në fillim çdo fantazi të “përmbysur të Niksonit“, me Donald Trump që synon një shkrirje të marrëdhënieve me Moskën për ta distancuar atë nga Pekini.
Kështu, vetëm disa javë pas samitit Trump-Putin në Alaska, Xi demonstroi centralitetin e tij ekonomik dhe diplomatik.