Në historinë e luftës çlirimtare të Kosovës, emri i Qazim Hakajt nuk mund të përmendet thjesht si një mësues apo si një ushtar i zakonshëm. Ai ishte më shumë: një intelektual që hodhi shkumësin e matematikës për të marrë pushkën e lirisë, një edukator që i mësoi brezit të ri jo vetëm formulat e numrave, por edhe formulën e sakrificës, ku shuma e jetës personale barazohej me idealin e kombit.

I lindur më 1 korrik 1957 në Orroberdë të Burimit, i rritur me frymën e shëndoshë të atdhedashurisë, Qazimi kaloi nga bankat e shkollës në burgjet e regjimit jugosllav, nga përjashtimi në punë te përqafimi i pushkës së UÇK-së, gjithmonë duke e mbajtur të pandalshme një vijë të vetme – besnikërinë ndaj kombit.

Demonstratat e vitit 1981 e gjetën mes rinisë që kërkonte liri, dhe aty filloi kalvari i tij i përndjekjes. Burg, ndalim i profesionit, etiketime, stigmatizim – por asgjë nuk e thyen. Në fillim të viteve ’90, kur shkolla shqipe rrezikohej nga segregacioni serb, ai u bë gardian i dijes dhe i gjuhës amtare, duke mbajtur gjallë institucionin e diturisë si një fortesë e rezistencës.

Kur lind UÇK-ja, Hakaj nuk qëndron më në rolin e dëshmitarit të historisë, por hyn në rolin e krijuesit të saj. Në vitin 1998 ai bashkohet me Brigadën 133 “Adrian Krasniqi”, duke rekrutuar të rinj, duke organizuar baza, duke bartur armë nga Shqipëria e Mali i Zi. Për të, lufta nuk ishte detyrim, por ishte natyrshmëria e një ideali që nuk mund të shtyhej më.

Më 12 dhe 13 prill 1999, ditët e zjarrta të Burimit, historia vulosi emrin e tij përjetësisht. Në pritat e armikut, Qazimi bashkë me shokët e tij, Nexhmedin Hakaj dhe Sylë Çetaj, e dhanë jetën si burrat e mëdhenj – duke e kthyer gjakun e derdhur në bekim të lirisë. Kur trupat e tyre u gjetën, ora në dorën e Qazimit ende punonte – si dëshmi se koha e tij personalisht kishte ndaluar, por koha e Kosovës po niste të ecte drejt lirisë.

Pas luftës, bashkëfshatarët ngritën përmendore për ta. Por përmendorja më e madhe është kujtesa kolektive: se një mësues, një intelektual, një bir i fshatit Orroberdë, u bë një shtyllë e lirisë në Burim e më gjerë.

Qazim Hakaj nuk është vetëm dëshmor. Ai është shembulli i gjallë i brezit të intelektualëve që e kuptuan se lapsi e pushka nuk janë të kundërta, por dy krahë të njëjtit trup të quajtur Liri.