Evropa po lëviz drejt një “Shengeni ushtarak” me qëllim që të sigurojë mundësinë e transportimit të pajisjeve ushtarake në kohën më të shkurtër të mundshme. Nevojat për transportimin e tankeve, automjeteve të rënda dhe madje edhe pajisjeve mjekësore për shkak të luftës në Ukrainë kanë treguar se lejet ndërkufitare dhe procedurat burokratike të kërkuara sot kanë vonuar transferime të tilla deri në tre javë, një kohë që mund të jetë fatale në kohë krize. Qëllimi, përmes “Shengenit ushtarak”, është të reduktohen tre javët në dy deri në tre ditë.

Lejet ndërkufitare

Leja ndërkufitare përfshin infrastrukturën dhe mjetet (siç janë vagonët specialë të cisternave, automjetet e rënda dhe automjetet mjekësore) të nevojshme për të mundësuar transportin e trupave dhe pajisjeve ushtarake në Evropë – shpejt, pa probleme dhe në shkallë të gjerë. Në këtë kontekst, nga buxheti prej 1.7 miliardë eurosh në programin e parë, buxheti i ri pritet të ndajë 17 miliardë euro.

Programi do të menaxhohet nga komisioneri grek Apostolos Tzitzikostas dhe fakti që paratë që do të ndahen janë dhjetëfish më të mëdha tregon rëndësinë që BE i kushton këtij programi.

Evropa ka zbuluar se ka nevojë për një rrjet rrugësh, hekurudhash, portesh dhe aeroportesh që plotësojnë si nevojat e qytetarëve ashtu edhe specifikimet ushtarake – për t’i bërë ballë, për shembull, automjeteve të mëdha dhe mbipeshë. Në një masë të madhe, nuk parashikohet ndërtimi i infrastrukturës krejtësisht të re, por më tepër përshtatja e atyre ekzistuese për përdorim të dyfishtë, ushtarak dhe politik, me civilët si përdoruesit kryesorë të tyre.

Megjithatë, përtej projekteve të infrastrukturës, qëllimi i programit është të zgjerojë lëvizjen e lirë të njerëzve dhe mallrave midis shteteve anëtare në lëvizshmërinë ushtarake, pasi burokracia aktuale i vonon ndjeshëm lëvizjet e tilla.

Shpesh, kjo ndodh për shkak të transportit të materialeve të rrezikshme ose transporteve të mëdha që kërkojnë kontrolle që kërkojnë kohë.

“Ne duhet t’i thjeshtojmë këto procedura. Ne duam që shtetet anëtare të angazhohen për të ofruar leje diplomatike brenda tre ditëve pune. Forcat e Armatosura duhet të kenë akses prioritar në infrastrukturë dhe mjete, si në kriza ashtu edhe në kohë paqeje”, theksohet.

Ky program specifik është pika kryesore e bashkëpunimit BE-NATO dhe fiton rëndësi më të madhe pas angazhimit të qershorit të kaluar, në Samitin e Aleancës në Hagë, se shtetet do të investojnë 5% të PBB-së së tyre në Mbrojtje deri në vitin 2035.

Siç vënë në dukje burimet e BE-së: “Në vitin 2017, BE-ja kreu një stërvitje ushtarake që nxori në pah dobësi të ndryshme. Kjo çoi në krijimin e linjës së parë buxhetore për lëvizshmërinë ushtarake prej 1.7 miliardë eurosh. Ato u ndanë për 95 projekte, në 21 vende. Që atëherë, bota ka ndryshuar. Lufta, agresioni, veprimet armiqësore janë rikthyer në kontinentin tonë. Situata aktuale gjeopolitike kërkon që shtetet anëtare të BE-së dhe forcat aleate të jenë në gjendje të reagojnë shpejt dhe masivisht ndaj krizave që shpërthejnë në Evropë dhe më gjerë.”

Katër korridore

Së bashku me NATO-n , Shërbimin Evropian të Veprimit të Jashtëm dhe Shtabin Ushtarak të BE-së, Komiteti i Transportit ka zhvilluar katër korridore prioritare për lëvizshmërinë ushtarake. Hapi tjetër është përmirësimi i infrastrukturës së këtyre korridoreve për përdorim të dyfishtë.

Tashmë ekziston një listë prioritare me më shumë se 500 projekte në të gjithë BE-në, nga një total prej 2,800 të propozuar nga shtetet anëtare. Lista është diskutuar me ekspertë ushtarakë nga NATO dhe Shtabi Ushtarak i BE-së, të cilët kanë treguar prioritetet kryesore ushtarake. Projektet përfshijnë forcimin e urave, zgjerimin e tuneleve, shtimin e linjave anashkaluese, zgjerimin e porteve dhe aeroporteve dhe zhvillimin e qendrave të mbështetjes së konvojeve. Financimi do të bazohet në pjekurinë e tyre për zbatim dhe nuk ka kuotë për vend