Ushqim apo vdekje: Rrëfimi i Gazës për qendrat e ndihmës që kthehen në zona rreziku

Pesë herë, Jihad ka kaluar nëpër jugun e Gazës, pranë tankeve izraelite, ushtarëve dhe ndonjëherë dronëve në ajër, për të arritur në qendrat e ndihmës të drejtuara nga Fondacioni Humanitar i Gazës (GHF), shkruan Financial Times.

Ai ka pritur në rrugicat e rrethuar që çojnë në vendet e shpërndarjes, duke u përplasur me mijëra burra që përgatiten për “garën” e frikshme për të marrë sa më shumë ushqim. Pesë herë, ai është kthyer bosh. Në një nga rastet, Jihad rrëfen se një burrë që ecte pranë tij te një qendër në Khan Younis u qëllua me armë, duke e përshkruar skenën si horror.

Në një rast tjetër, pasi mori një kuti me ndihma, u grabit me thikë nga një palestinez. “Kam ndaluar së shkuari atje, sepse ajo që ndodh është më shumë se ç’mund të imagjinohet,” thotë 26-vjeçari, teknik mjekësor.

Që prej majit, GHF është promovuar nga SHBA-të dhe Izraeli si një rrugë shpëtimi për Gazën, një mënyrë për të zbutur urinë në enklavën e shkatërruar dhe për të parandaluar që ndihmat të përfundojnë tek Hamasi.

Por dëshmi, imazhe satelitore dhe video të verifikuara nga Financial Times tregojnë se për njerëz si Jihad dhe shumicën e 2.1 milionë banorëve të Gazës, ky sistem vetëm ka thelluar dëshpërimin, duke i detyruar të uriturit të bëjnë një rrugë të rrezikshme nga e cila shumë nuk kthehen kurrë.

Shumë persona janë qëlluar në këto rrugë, të cilat GHF i publikon në hartat e faqes së saj në Facebook. Por banorët e Gazës, shumë prej të cilëve janë në prag të urisë pas bllokadës izraelite që ka zgjatur muaj të tërë, thonë se ky sistem jo vetëm që rrezikon jetën e tyre, por nuk siguron ndihma të mjaftueshme, duke i vendosur njerëzit në një garë kaotike për ushqim.

Qendrat e GHF-së janë “kurthe vdekjeje”, thotë Hassan Abdallah, berber i zhvendosur me familjen në Al-Mawasi në bregun jugor.

“Nëse arrin të sigurosh ushqim dhe shmang të qëlluarit nga izraelitët, mund të mos shpëtosh nga bandat që presin jashtë,” thotë Abdallah, i cili ka arritur të sjellë furnizime vetëm në një nga shtatë “vizitat” e tij.

GHF, e cila muajin e kaluar siguroi 30 milionë dollarë nga SHBA-të, është një model i ndryshëm nga mënyra tradicionale humanitare. Operacioni është zhvilluar me përfshirjen e Boston Consulting Group, megjithëse kjo kompani tha se projekti është realizuar nga disa punonjës pa miratime të plota dhe ka shkarkuar dy partnerë që udhëhoqën iniciativën. GHF operon në katër vende të përqendruara në jug të Gazës, me pjesëmarrje edhe të kontraktorëve amerikanë të sigurisë, duke punuar nën mbikëqyrjen ushtarake izraelite.

Sinyali për palestinezët për të nisur udhëtimin nga çadrat apo rrënojat e shtëpive vjen shpesh nga faqja në Facebook e GHF-së, ku njoftohen oraret e hapjes së qendrave të shpërndarjes.

Njoftimet shfaqen ndonjëherë në mesnatë dhe japin më pak se 30 minuta paralajmërim, zbulon Financial Times. Pas një njoftimi për hapjen, shpesh një postim tjetër paralajmëron mbylljen e qendrës, madje edhe para se të ishte parashikuar të hapet dhe kur të gjitha ndihmat janë shpërndarë.

Ndërprerjet e shpeshta të internetit në Gaza e bëjnë të vështirë për palestinezët të kenë akses në këto njoftime.

Për njerëzit që kërkojnë ndihmë, të cilët duhet të ecin kilometra të tërë në rrugë të shkatërruara dhe pa shenja të dukshme, nuk ka vend për gabime.

“Nuk sheh ku po shkon në errësirë,” thotë Jihad. “Rruga jepet si hartë në telefon, por në terren rrugët janë shkatërruar dhe duhet të marrësh rrezikun. Ose je në rrugën e duhur, ose vdes.”

Ndërsa afrohen pranë qendrave të GHF-së, njerëzit duhet të presin në zonat e përcaktuara, shpesh në zona ushtarake aktive.

Këtu fillon rreziku më i madh. Shumë palestinezë thonë se janë qëlluar nga ushtarët izraelitë, ndërsa turma shtohen dhe përplasen — shpesh ende në errësirë — për të afruar sa më shumë dhe për të rritur shanset për të marrë ushqim.

Mohammed Daoud, që më parë punonte si florist, thotë se sa herë ka shkuar në qendrat e ndihmës ka pasur të shtëna. “Nuk ndodh vetëm një apo dy herë. Të japin orën për hapjen, por papritmas një tank apo dron fillon të qëllojë.”

Aitor Zabalgogeazkoa, koordinator emergjence për MSF në Gaza, tregon se çdo mëngjes para agimit sheh “një ushtri njerëzish” që shkon drejt qendrave të GHF-së.

Ndjek zhurmën e të shtënave: “Është si tre të shtëna, ‘pa-pa-pa’, pastaj prit, pastaj përsëri, dhe kështu vazhdon.” Viktimat mbërrijnë në spital ose këmbë, ose transportohen me karroca.

Kirurgu britanik Goher Rahbour, i cili ka ndihmuar në Qendrën Mjekësore Nasser në jug të Gazës, thotë se dhomat e operacionit shpesh mbushen me të plagosur që vijnë nga qendrat e GHF-së me plumba në trup.

“Ne kemi mbledhjen e përgjithshme kirurgjikale në orën 7:45 dhe atëherë ndizet alarmi i viktimave masive,” thotë ai. “E pastaj nisim operacionet.”

Joel Carmel nga organizata “Breaking the Silence”, me ish-ushtarë të Forcave të Mbrojtjes të Izraelit që denoncojnë okupimin, shpjegon rregullat e përgjithshme: “Nëse je burrë në moshë luftarake… nëse afroheni ose jeni në zonë të ndaluar, urdhri është të qëllohet për vdekje.”

IDF ka pranuar se ka hapur zjarr ndaj turmave që i kanë afruar në mënyrë “kërcënuese”, por mohon se ka qëlluar qëllimisht ndaj civilëve dhe thotë se numri i të vrarëve është më i ulët sesa raportohet nga autoritetet e Gazës.

Një zyrtar ushtarak i lartë thotë se rrugët janë të shënuara qartë me tabela, gunga dhe tela me gjemba.

“Jashtë rrugës janë zona luftarake ku trupat mund të qëllojnë paralajmërueshëm dhe pastaj të mbrohen,” thotë ai. “Kjo është për sigurinë e forcave tona.”

IDF ka njoftuar se do të hetojë akuzat për shkelje.

Komiteti Ndërkombëtar i Kryqit të Kuq raportoi se 31 persona u vranë dhe dhjetëra u plagosën në incidentin më të fundit me viktima masive në lidhje me shpërndarjet e ushqimit. Ky është bilanci më i lartë i viktimave që kur spitali i tyre në jug të Gazës filloi punën vitin e kaluar.

OKB dhe shumica e organizatave kryesore humanitare, që kanë menaxhuar shpërndarjet gjatë luftës në Gaza, refuzojnë të punojnë me GHF-në.

Ata e akuzojnë GHF-në për “shfrytëzim të ndihmës” dhe e konsiderojnë atë një mjet për të detyruar zhvendosjen e palestinezëve nga veriu dhe qendra drejt jugut, siç është synimi i udhëheqësve izraelitë.

Organizatat humanitare që kishin mbi 400 pika shpërndarjeje para bllokadës së marsit thonë se nuk kanë parë prova se Hamasi ka keqpërdorur sistematikisht ndihmat, pavarësisht sulmit të tij ndaj Izraelit më 7 tetor 2023 që shkaktoi luftën.

“Ne mbronim njerëzit që ndihmonim,” thotë Juliette Touma, zëdhënëse e agjencisë së OKB-së për refugjatët palestinezë UNRWA. “Shkonim direkt tek njerëzit për t’u dhënë ndihmën, pa armatime rrotull, dhe nuk ndodhnin incidente me viktima masive.”

Që prej fillimit të GHF-së, OKB-ja ka arritur të dërgojë vetëm pak ndihma në veri të Gazës, ndërsa BE-ja njoftoi së fundmi një marrëveshje me Izraelin për rritje të konsiderueshme të dërgesave.

GHF mohon që të qëllojë drejt qendrave të saj dhe akuzon Hamasin se po nxit kaos me qëllim.

Ata thonë se po kërkojnë nga Izraeli të lejojë hapjen e qendrave shtesë në veri dhe qendër të Gazës për të lehtësuar logjistikën. “Kur të ketë më shumë ndihma dhe njerëzit të jenë të sigurt se do të ketë mjaftueshëm, nuk do të kenë nevojë të bëjnë udhëtime të gjata, të lëvizin në orare të rrezikshme apo të marrin rrugë të rrezikshme,” thonë ata.

GHF thotë se ka shpërndarë 70 milionë vakte falas dhe po bën përmirësime, përfshirë edhe një “vije vetëm për gra dhe fëmijë.” Por Chris Mcintosh nga Oxfam në Gaza thotë se qendrat e GHF-së “nuk janë për ndihmë, por për kontroll dhe për të krijuar kaos në shoqëri.”

Shumë palestinezë nuk kanë zgjedhje tjetër veçse të vazhdojnë të kërkojnë ndihmë në qendrat e GHF-së, edhe nëse shpesh dalin bosh. Aref Farra, ish-student i shkencave kompjuterike, hyn në “valën e dytë” për të ulur rrezikun e qëllimit. Por shpesh është tepër vonë kur arrin.

Ai gjen kuti kartoni të hapura me përmbajtje të vjedhura dhe ka luftuar dy herë me njerëz që tentuan t’i marrin ushqimin. Kur njëherë gjeti një qese sheqeri, u grabit rrugës për në shtëpi. “Është mbijetesa e më të fortit,” thotë ai. “Mendon si ke qenë më parë dhe si je tani — si një kafshë që vrapon për ushqim.”