Spanja ishte shpenzuesi më i ulët në aleancën transatlantike vitin e kaluar, duke drejtuar më pak se 2% të PBB-së së saj në shpenzimet e mbrojtjes.

Spanja hodhi poshtë një propozim të NATO-s për të shpenzuar 5% të produktit të brendshëm bruto për nevojat e mbrojtjes, i cili do të shpallet javën e ardhshme, duke e quajtur atë “të paarsyeshëm”.

Kryeministri Pedro Sánchez, në një letër dërguar të enjten Sekretarit të Përgjithshëm të NATO-s, Mark Rutte, tha se Spanja “nuk mund të angazhohet për një objektiv specifik shpenzimesh në terma të PBB-së” në samitin e NATO-s javën e ardhshme në Hagë.

Çdo marrëveshje për të miratuar një udhëzues të ri shpenzimesh, duhet të bëhet me konsensusin e të 32 shteteve anëtare të NATO-s.

Pra, vendimi i Sánchez rrezikon të prishë samitin e javës së ardhshme, në të cilin pritet të marrë pjesë Presidenti i SHBA-së, Donald Trump, dhe të krijojë një ndryshim të minutës së fundit që mund të ketë pasoja afatgjata.

Shumica e aleatëve të SHBA-së në NATO janë në rrugën e duhur për të mbështetur kërkesën e Trump që ata të investojnë 5% të PBB-së në nevojat e tyre të mbrojtjes dhe ushtrisë. Në fillim të qershorit, Suedia dhe Holanda thanë se synojnë të përmbushin objektivin e ri.

Një zyrtar i NATO-s tha të enjten se diskutimet midis aleatëve ishin duke vazhduar rreth një plani të ri të shpenzimeve të mbrojtjes.

“Për Spanjën, angazhimi për një objektiv prej 5% jo vetëm që do të ishte i paarsyeshëm, por edhe kundërproduktiv, pasi do ta largonte Spanjën nga shpenzimet optimale dhe do të pengonte përpjekjet e vazhdueshme të BE-së për të forcuar ekosistemin e saj të sigurisë dhe mbrojtjes”, shkroi Sánchez në letrën që u pa nga Associated Press.

Spanja ishte shpenzuesi më i ulët në aleancën transatlantike vitin e kaluar, duke drejtuar më pak se 2% të PBB-së së saj në shpenzimet e mbrojtjes.

Sánchez tha në prill se qeveria do të rriste shpenzimet e mbrojtjes me 10.5 miliardë euro në vitin 2025 për të arritur objektivin e mëparshëm të NATO-s prej 2% të PBB-së.

Të enjten, Sánchez bëri thirrje për “një formulë më fleksibile” në lidhje me një objektiv të ri shpenzimesh, një formulë që ose e bënte atë opsionale ose e linte Spanjën jashtë aplikimit të saj.

Sánchez shkroi se vendi i tij është “plotësisht i përkushtuar ndaj NATO-s”, por se përmbushja e një objektivi prej 5% “do të ishte e papajtueshme me shtetin tonë të mirëqenies dhe vizionin tonë botëror”.

Ai tha se kjo do të kërkonte shkurtimin e shërbimeve publike dhe zvogëlimin e shpenzimeve të tjera, përfshirë edhe drejt tranzicionit të gjelbër.

Në vend të kësaj, Spanja do të duhet të shpenzojë 2.1% të PBB-së për të përmbushur nevojat e vlerësuara të mbrojtjes të ushtrisë spanjolle, tha Sánchez.

Skandalet e korrupsionit

Skandalet e korrupsionit të brendshëm që kanë përfshirë rrethin e ngushtë të Sánchez dhe anëtarët e familjes, e kanë vënë udhëheqësin spanjoll nën presion në rritje për të thirrur zgjedhje të parakohshme, madje edhe midis disa prej aleatëve të tij.

Rritja e shpenzimeve ushtarake është gjithashtu e papëlqyeshme midis disa prej partnerëve të koalicionit të Sanchez. Në prill, kur Sánchez njoftoi se Spanja do të arrinte objektivin e mëparshëm të shpenzimeve prej 2% të NATO-s, ky veprim zemëroi disa anëtarë të koalicionit më të majtë të Partisë së tij Socialiste.

Aleatët e NATO-s ranë dakord të shpenzojnë 2% të PBB-së për shpenzime ushtarake, pasi Rusia nisi pushtimin e saj në shkallë të plotë të Ukrainës në vitin 2022.

Por planet e aleancës për mbrojtjen e Evropës dhe Amerikës së Veriut kundër një sulmi rus kërkojnë investime prej të paktën 3%.

Qëllimi tani është që të rritet niveli në 3.5% për shpenzimet bazë të mbrojtjes për tanke, avionë luftarakë, mbrojtje ajrore, raketa dhe punësimin e trupave shtesë.

Një 1.5% e mëtejshme do të shpenzohej për gjëra të tilla si rrugë, ura, porte dhe aeroporte, në mënyrë që ushtritë të mund të dislokohen më shpejt, si dhe të përgatiten shoqëritë për një sulm të mundshëm.

Disa aleatë janë zotuar të arrijnë objektivin e ri të shpenzimeve, edhe pse vendet e tjera do të kenë vështirësi në gjetjen e miliardave të nevojshme.

Rutte pritej të paraqiste një propozim të ri të premten që synonte të kënaqte Spanjën dhe të përpiqej të thyente bllokimin. Aleatët evropianë dhe Kanadaja duan t’i japin fund ngërçit, përpara se udhëheqësit të takohen me Trump të mërkurën.

Polonia dhe vendet baltike – Estonia, Letonia dhe Lituania – tashmë janë zotuar publikisht për 5%, dhe Rutte ka thënë se shumica e aleatëve ishin të gatshëm ta mbështesnin këtë qëllim.

Por Spanja nuk është e vetmja midis vendeve që shpenzojnë më pak në NATO. Belgjika, Kanadaja dhe Italia gjithashtu do të kenë vështirësi në rritjen e shpenzimeve të sigurisë me miliarda dollarë.

Një pyetje e madhe që ende duhet përgjigjur është se çfarë afati kohor do t’u jepet vendeve për të arritur një objektiv të ri shpenzimesh për të cilin janë rënë dakord.

Fillimisht u përcaktua një datë objektivi prej vitit 2032, por Rutte ka thënë se Rusia mund të jetë gati të nisë një sulm në territorin e NATO-s deri në vitin 2030./